خبرگزاری فارس: عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه اشعری‌ها، مدرنها و پستمدرنها در برخی موارد عقل را تعطیل می‌کنند، خاطرنشان کرد: اما در تفکر شیعه می‌توان به همه موارد پاسخ عقلی داد.
به گزارش خبرنگار حوزه دانشگاه خبرگزاری فارس، حسن رحیم‌پور ازغدی عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی پیش از ظهر امروز دوشنبه در طرح ضیافت اندیشه دانشگاه صنعتی امیرکبیر که در آمفی‌تئاتر مرکزی این دانشگاه برگزار شد، طی سخنانی با بیان اینکه کانون هسته‌ای دین، نبوت است، اظهار داشت: یعنی اگر کسی به خدا معتقد باشد اما نبوت را قبول نداشته و یا تحریف و انکار کند، این روش وی دینداری محسوب نمی‌شود.
وی با اشاره به اینکه برای تفکر دینی اعتقاد به اینکه عالم مبدئی دارد، کافی نیست، ادامه داد: حتی طرح این نکته که جهان نسبت به اعمال ما بی‌تفاوت نبوده و واکنش نشان می‌دهد لازم است اما کافی نیست زیرا صرف اعتقاد به مبدا برای عالم و حتی اعتقاد به وجود پاداش برای اعمال کافی نخواهد بود و تفکر دینی نیاز به اندیشیدن به نبوت دارد.
این عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه توحید، معاد و نبوت به هم مرتبطند، تصریح کرد: البته اگر فردی توحید را درست بشناسد می‌تواند نبوت و معاد را بشناسد یعنی به نوعی، شناخت توحید کافی است زیرا اگر خداشناسی درست صورت گیرد، این شناخت نبوت و معاد را هم به همراه خواهد داشت.
رحیم‌پور ازغدی در ادامه رسالت انبیا را این گونه عنوان کرد که آنها آمدند تا در شرایط مختلف و در بدترین شرایط نشان دهند راهی به آسمان باز است و در واقع آنها آمدند تا پرواز را به ما بیاموزند.
وی افزود: انبیا آمدند تا به ما بگویند که اگر خدا نباشد زندگی گذر ماه‌ها بوده و دور خود گشتن است و این سخنان تعابیر زیبایی است که در وصف انبیا گفته شده است.
این عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه بدون انبیا بشر نمی‌توانست مسیرهای رسیدن به سعادت را پیدا کند، خاطرنشان کرد: پیامبران مسیر درست خداشناسی و در واقع سعادتمندی را به بشر نشان دادند و تمام انسان‌ها از این موهبت برخوردار شدند.
رحیم‌پور ازغدی در خصوص رویکردهای موجود در مورد نبوت با بیان اینکه دو رویکرد در این زمینه وجود دارد و باید در ابتدا در خصوص آنها تعیین تکلیف کنیم، گفت: هر کدام از این دو رویکرد با دو پرسش مطرح شده است و پرسش اول این است که عده‌ای می‌پرسند ما چه انتظاری از دین داریم؟
وی با بیان اینکه پرسش دوم این است که چرا باید خداوند پیامبرانی را می‌فرستاد، اظهار داشت: در واقع پرسش اول به این معنی است که ما از دین چه می‌خواهیم و پرسش دوم نیز حاوی این سؤال است که ضرورت وجود انبیا چیست.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه این دو سؤال از نظر ظاهری به هم شبیه هستند اما از نظر معنایی با یکدیگر متفاوت به شمار می‌روند، گفت: سؤال اول در واقع سوال از جانب ما است، یعنی از "من " و انتظاراتی که "من " دارم، و در واقع در اینجا تعریفی که مدنظر "من " است، لحاظ می‌شود.
رحیم‌پور ازغدی افزود: در اینجا "من " دین را تعریف می‌کنم و در مرحله اول به این نکته توجه می‌کنم که انتظارات من چیست و بعد بر اساس آن تصمیم می‌گیرم که این یک نگاه اومانیستی است.
رحیم‌پور ازغدی در توضیح سؤال دوم گفت: درست است که بگوییم ضرورت وجود دین از نیاز بشر شروع می‌شود نه از انتظارات من. زیرا نیاز با انتظار متفاوت است. در سؤال اول از یک من مطلق صحبت می‌کنیم و دین به من منتهی می‌شود اما در پرسش دوم مسئله به اینجا منتهی می‌شود که من به خدا نیاز دارم و باید این دو رویکرد را از هم جدا کرد و زمانی که این دو رویکرد را از یکدیگر جدا کرده و به آن بپردازیم، مطمئنا مسائل مربوط به توحید و معاد و همچنین انبیا را درخواهیم یافت.
این استاد حوزه در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه بعضی از اصول و عقاید ما عقلی محض است و نباید در مورد آنها به صورت نقلی صحبت کرد، یکی از این اصول را اصل اثبات خداوند و نیاز بشر به دین برشمرد و افزود: زمانی که شما توانستید این اصل را اثبات کنید آنگاه پای نقل نیز به میان می‌آید.
رحیم‌پور ازغدی در ادامه با بیان اینکه بعضی از اصول معارف اسلامی نقلی محض است و برهان و دلیل عقلی در آنها وجود ندارد، خاطرنشان کرد: البته در ابتدا باید نقل یک پایه مشروع عقلی داشته باشد یعنی بعد از رسیدن به یک اصول عقلی و اثبات آنها به نقل مراجعه شود.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی دسته سوم از معارف اسلامی و اعتقادی را عقلی و نقلی دانست و افزود: این اصول هم به وسیله نقل و هم به وسیله عقل قابل اثبات است.
وی با بیان اینکه در باب نبوت بعضی از مسائل با روش عقلی محض و بعضی نیز با روش نقلی اثبات می‌شود، گفت: در ابتدا باید مسئله را با برهان عقلی ثابت کرد زیرا ما به منکران نبوت نمی‌توانیم آیه و حدیث ارائه کنیم و بعد از اثبات مسئله به صورت عقلی آنگاه می‌توانیم از نقل هم استفاده کنیم.
رحیم‌پور ازغدی با بیان مجدد اینکه پرسش درست این پرسش است که چرا خداوند باید پیامبر می‌فرستاد، گفت: بعضی‌ها می‌گویند نمی‌شود به این سؤال پاسخ داد؛ «اشاعره» جزو این دسته هستند؛ یعنی آنها روش عقلی را تعطیل می‌کنند البته در دنیای مدرن غرب هم اجازه طرح چنین پرسشی داده نمی‌شود.
این استاد حوزه با بیان اینکه اشعری‌ها، مدرنها و هم پستمدرنها در این زمینه عقل را تعطیل می‌کنند، خاطرنشان کرد: اما در تفکر شیعه می‌توان پاسخ عقلی داد و در اینجا بعضی پاسخ‌ها به این پرسش که "چرا خداوند باید پیامبرانی را می‌فرستاد " را بیان می‌کنم.
این عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در بیان پاسخ اول به پرسش مذکور گفت: عده‌ای بر حسن و قبح عقلی تاکید دارند و به این وسیله مسئله را اثبات کردند یعنی گزاره اول را حسن و قبح عقلی و گزاره دوم را تبدیل حسن عقلی به قبح عقلی می‌دانند.
رحیم‌پور ازغدی افزود: این عده معتقدند که از روش حسن و قبح عقلی باید به مسئله پاسخ داد اما عده‌ای نیز ایرادات جدی را به این روش می‌گیرند و معتقدند که این روش، روش مناسبی نیست.
وی برهان اول را دارای پیچیدگی‌هایی عنوان کرد و افزود: روش اول نه اینکه اشتباه باشد اما دارای ایراداتی است.
رحیم‌پور ازغدی در بیان روش دوم برای پاسخ به این پرسش که "چرا خداوند باید پیامبرانی را می‌فرستاد؟ " خاطرنشان کرد: روش دوم راهی است که علامه طباطبایی به آن اشاره کرد یعنی وی معتقد بود که اجتماعی بودن زندگی انسان باید مدنظر باشد و در این روش 4 نوع اثبات شامل اثبات عقلی اجتماعی بودن زندگی انسان، اثبات نیاز جامعه به قانون، اثبات عدم کفایت به قدرت بشر برای اشراف بر همه نیازها و عدم کفایت برای وضع قوانین سعادت بخش و اثبات ضرورت وضع قوانین سعادت بخش از جانب خداوند را مطرح می‌کند.
وی اضافه کرد: البته منتقدین به این روش اعلام می‌کنند که شما در این برهان مسئله معاد و آخرت را مسکوت گذاشتید یعنی شما وجود نبوت را به دلیل مسائل دنیا مطرح کردید اما بایستی برهانی را ارائه کرد که اصول تفکر دینی در آن جای بگیرد که یکی از آن اصول معاد است.
این عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در ادامه سخنانش به بیان نظرات اندیشمندان معتقد به این روش و جزئیات نظرات آنها پرداخت.
رحیم‌پور ازغدی روش سوم را اینگونه عنوان کرد که در این روش از حسن و قبح و از قاعده لطف استفاده نمی‌کنیم بلکه باید خداوند را به وسیله برهان عقلی به اثبات رسانده و صفات خداوندی شامل قادر بودن، علیم بودن و حکیم بودن را نیز ثابت کنیم.
وی با بیان اینکه در این روش ابتدا خداوند را همراه با صفاتش به اثبات رسانده و بعد نیز ضرورت نبوت به اثبات می‌رسانیم یعنی زمانی که خدا را به اثبات برسانیم، نبوت را نیز به اثبات خواهد رسید، تصریح کرد: در واقع موقعی که خداوند همراه با صفاتش به اثبات رسید دیگر نمی‌توانیم بگوییم این خدا به دنبال سعادت و خیر بشر نیست و برای نشان دادن مسیر سعادت اقدامی انجام نداده است.
این استاد دانشگاه اضافه کرد: زمانی که خداوند با تمام صفاتش به اثبات برسد، نشان دادن مسیر سعادت از جانب خدا و به وسیله پیامبران هم به اثبات می‌رسد و آنگاه پیامبران به اثبات خواهند رسید.
رحیم‌پور ازغدی گفت: با توجه به ویژگی‌هایی که برای خدا برشمردیم نفرستادن نبی برای هدایت بشر قابل تصور نیست زیرا زمانی که خداوند بشر را برای کمال خلق کرد مطمئنا راه رسیدن به کمال را به وی نشان می‌دهد و این اقدام از طریق پیامبران انجام می‌شود.
این استاد حوزه با بیان اینکه خداوند بشر را خلق کرده و خودش می‌داند که عقل بشر نمی‌تواند راه سعادت را بیابد، تاکید کرد: پس غیر قابل تصور است با این توصیفات خداوند کمال انسان را نخواهد و از طرفی چون این کمال جز از راه شناخت به دست نمی‌آید، محال است خداوند کمال بشر را بخواهد اما امکان وصول به این کمال را در اختیار بنده نگذارد.
وی با بیان اینکه رسالت یک ضرورت الهی است چون انسان بدون رهنما به مقصد نمی‌رسد، خاطرنشان کرد: خدا پیامبران را باید می‌فرستاد که فرستاد تا هیچ گاه بنده‌ای نتواند علیه خدا ادعایی داشته باشد و خدا نیز خود می‌گوید که پیامبران را برای هدایت شما فرستادم تا راه هدایت را بیابید.
رحیم‌پور ازغدی در پایان سخنان خود به پرسش‌های دانشجویان در خصوص ضرورت وجود انبیا و راه‌های اثبات آن پاسخ داد.
